一般化フック則の応力成分に対する表記

こんてんつ

一般化されたフックの法則を応力成分について解く。次の2通りで導出を実施する。

  • 導出1(式変形による導出)
  • 導出2(行列の逆変換による導出)

結論

各種成分について


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \sigma_{11} = 2G \left\{ \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
&& \sigma_{22} = 2G \left\{ \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
&& \sigma_{33} = 2G \left\{ \varepsilon_{33} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
&& \sigma_{12} = G \gamma_{12} = 2G \varepsilon_{12} \\
&& \sigma_{23} = G \gamma_{23} = 2G \varepsilon_{23} \\
&& \sigma_{13} = G \gamma_{13} = 2G \varepsilon_{13} \\
\end{eqnarray}

総和規約による表記


\displaystyle
\begin{eqnarray}
\sigma_{ij} = 2G \left\{ \varepsilon_{ij} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} ) \delta_{ij}  \right\} 
\end{eqnarray}

復習

一般化フック則(ひずみ成分に対する表記)


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \varepsilon_{11} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{11} - \nu (\sigma_{22} + \sigma_{33}) \} \\
&& \varepsilon_{22} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{22} - \nu (\sigma_{11} + \sigma_{33}) \} \\
&& \varepsilon_{33} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{33} - \nu (\sigma_{11} + \sigma_{22}) \} \\
&& \gamma_{12} = \frac{1}{G} \sigma_{12} \\
&& \gamma_{23} = \frac{1}{G} \sigma_{23} \\
&& \gamma_{13} = \frac{1}{G} \sigma_{13} \\
\end{eqnarray}

参考記事

上記式の導出は、この記事を参考に。 contents-open.hatenablog.com

各種文字

  • 変位u_{i}
  • 垂直ひずみ\varepsilon _ {ii}
  • せん断ひずみ\varepsilon _ {ij}
  • ポアソン\nu
  • 縦弾性係数(ヤング率)E
  • 横弾性係数G
  • 垂直応力\sigma _ {ii}
  • せん断応力\sigma _ {ij}

導出1(式変形による導出)

ひずみ成分に対する一般化フック則より、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \varepsilon_{11} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{11} - \nu (\sigma_{22} + \sigma_{33}) \} \\
&& \varepsilon_{22} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{22} - \nu (\sigma_{11} + \sigma_{33}) \} \\
&& \varepsilon_{33} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{33} - \nu (\sigma_{11} + \sigma_{22}) \} 
\end{eqnarray}

これを全て足し合わせて、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} &=& \frac{1}{E} \{ (\sigma_{11}+\sigma_{22}+\sigma_{33}) - 2\nu (\sigma_{11} + \sigma_{22} + \sigma_{33}) \} \\
&=& \frac{1-2\nu}{E} (\sigma_{11}+\sigma_{22}+\sigma_{33}) 
\end{eqnarray}

を得る。ここで\sigma _ {22}+\sigma _ {33}を消去するために、 \varepsilon _ {11}に対する式から、次の式を準備する。


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \varepsilon_{11} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{11} - \nu (\sigma_{22} + \sigma_{33}) \} \\
&& \Leftrightarrow \sigma_{22} + \sigma_{33} = \frac{\sigma_{11}-E \varepsilon_{11}}{\nu}
\end{eqnarray}

よって、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} &=& \frac{1-2\nu}{E} (\sigma_{11}+\sigma_{22}+\sigma_{33}) \\
&=& \frac{1-2\nu}{E} \left( \sigma_{11} + \frac{\sigma_{11}-E \varepsilon_{11}}{\nu} \right) 
\end{eqnarray}

となり、これを \sigma_{11}について解けば、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} = \frac{1-2\nu}{E} \left( \sigma_{11} + \frac{\sigma_{11}-E \varepsilon_{11}}{\nu} \right) \\
&&\Leftrightarrow \frac{E}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} ) = \frac{(1+\nu)\sigma_{11} - E \varepsilon_{11}}{\nu} \\
&&\Leftrightarrow \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} ) = \frac{(1+\nu)\sigma_{11}}{E}  - \varepsilon_{11} \\
&&\Leftrightarrow \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} ) = \frac{1+\nu}{E} \sigma_{11} \\
&&\Leftrightarrow \sigma_{11} = \frac{E}{1+\nu} \left\{ \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
&&\Leftrightarrow \sigma_{11} = 2G \left\{ \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\}
\end{eqnarray}

を得る。他の成分についても同様にして、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \sigma_{11} = 2G \left\{ \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
&& \sigma_{22} = 2G \left\{ \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
&& \sigma_{33} = 2G \left\{ \varepsilon_{33} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} )  \right\} \\
\end{eqnarray}

を得る。これが、一般化フック則の応力成分に対する表記である。一方、せん断応力に対する成分は、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \sigma_{12} = G \gamma_{12} = 2G \varepsilon_{12} \\
&& \sigma_{23} = G \gamma_{23} = 2G \varepsilon_{23} \\
&& \sigma_{13} = G \gamma_{13} = 2G \varepsilon_{13} \\
\end{eqnarray}

である。以上を、総和規約に従って書き表すと、


\displaystyle
\begin{eqnarray}
\sigma_{ij} = 2G \left\{ \varepsilon_{ij} + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11}+\varepsilon_{22}+\varepsilon_{33} ) \delta_{ij}  \right\} 
\end{eqnarray}

導出2(行列の逆変換による導出)

コンプライアンス行列の作成

ひずみ成分に対する一般化フック則を行列成分で書くことを考える。


\displaystyle
\begin{eqnarray}
&& \varepsilon_{11} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{11} - \nu (\sigma_{22} + \sigma_{33}) \} \\
&& \varepsilon_{22} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{22} - \nu (\sigma_{11} + \sigma_{33}) \} \\
&& \varepsilon_{33} = \frac{1}{E} \{ \sigma_{33} - \nu (\sigma_{11} + \sigma_{22}) \} \\
&& \gamma_{12} = \frac{1}{G} \sigma_{12} \\
&& \gamma_{23} = \frac{1}{G} \sigma_{23} \\
&& \gamma_{13} = \frac{1}{G} \sigma_{13} \\
\end{eqnarray}

より


\displaystyle
\begin{eqnarray}
\left\{ \begin{matrix}
  \varepsilon_{11} \\
  \varepsilon_{22} \\
  \varepsilon_{33} \\
  \gamma_{12} \\
  \gamma_{23} \\
  \gamma_{13} \\
\end{matrix} \right\}
&=&
\begin{bmatrix}
   \frac{1}{E} & -\frac{\nu}{E} & -\frac{\nu}{E} & 0 & 0 & 0 \\
   -\frac{\nu}{E} & \frac{1}{E} &-\frac{\nu}{E} & 0 & 0 & 0 \\
   -\frac{\nu}{E} &-\frac{\nu}{E} & \frac{1}{E} & 0 & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & \frac{1}{G} & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & \frac{1}{G} & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & 0 & \frac{1}{G} \\
\end{bmatrix}
\left\{ \begin{matrix}
  \sigma_{11} \\
  \sigma_{22} \\
  \sigma_{33} \\
  \sigma_{12} \\
  \sigma_{23} \\
  \sigma_{13} \\
\end{matrix} \right\}
\end{eqnarray}

となるが、行列を次のように書き換える。

\displaystyle
\begin{eqnarray}
\left\{ \begin{matrix}
  \varepsilon_{11} \\
  \varepsilon_{22} \\
  \varepsilon_{33} \\
  \gamma_{12} \\
  \gamma_{23} \\
  \gamma_{13} \\
\end{matrix} \right\}
&=&
\begin{bmatrix}
   S_{11} & S_{12} & S_{13} & 0 & 0 & 0 \\
   S_{21} & S_{22} & S_{23} & 0 & 0 & 0 \\
   S_{31} & S_{32} & S_{33} & 0 & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 &  S_{44} & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 &  S_{55} & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & 0 & S_{66} \\
\end{bmatrix}
\left\{ \begin{matrix}
  \sigma_{11} \\
  \sigma_{22} \\
  \sigma_{33} \\
  \sigma_{12} \\
  \sigma_{23} \\
  \sigma_{13} \\
\end{matrix} \right\}
\end{eqnarray}

直接表現で略記すると、

\displaystyle
\boldsymbol{\varepsilon} = \boldsymbol{S} \boldsymbol{\sigma}

である。この\boldsymbol{S}コンプライアンス行列と言う。

弾性係数行列への逆変換

コンプライアンス行列を逆変換して、応力成分表記にすることを考える。

\displaystyle
\boldsymbol{\sigma} = \boldsymbol{S^{-1}} \boldsymbol{\varepsilon} = \boldsymbol{D} \boldsymbol{\varepsilon}

この\boldsymbol{D}を弾性係数行列と呼ぶ。\boldsymbol{D}\boldsymbol{S}逆行列なので、\boldsymbol{S^{-1}}を計算すると次のようになる。

\displaystyle
\begin{eqnarray}
\boldsymbol{D} &=& 
 \begin{bmatrix}
   D_{11} & D_{12} & D_{13} & 0 & 0 & 0 \\
   D_{21} & D_{22} & D_{23} & 0 & 0 & 0 \\
   D_{31} & D_{32} & D_{33} & 0 & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 &  D_{44} & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 &  D_{55} & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & 0 & D_{66} \\
\end{bmatrix} \\
&=& \begin{bmatrix}
\frac{S_{22}S_{33}-S_{23}S_{32}}{S} & \frac{S_{13}S_{32}-S_{12}S_{33}}{S} & \frac{S_{12}S_{23}-S_{13}S_{22}}{S} & 0 & 0 & 0 \\
\frac{S_{23}S_{31}-S_{21}S_{33}}{S} & \frac{S_{11}S_{33}-S_{13}S_{31}}{S} & \frac{S_{13}S_{21}-S_{11}S_{23}}{S} & 0 & 0 & 0 \\
\frac{S_{21}S_{32}-S_{22}S_{31}}{S} & \frac{S_{12}S_{31}-S_{11}S_{32}}{S} & \frac{S_{11}S_{22}-S_{12}S_{21}}{S} & 0 & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 &  \frac{1}{S_{44}} & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & \frac{1}{S_{55}} & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & 0 & \frac{1}{S_{66}} \\
\end{bmatrix} 
\end{eqnarray}

ここでSは次のように定義する。

\displaystyle
S = S_{11}S_{22}S_{33}-S_{11}S_{23}S_{32}+S_{12}S_{23}S_{31}-S_{12}S_{21}S_{33}+S_{13}S_{21}S_{32}-S_{13}S_{22}S_{31}

例えばここで、D _ {11}成分について求めてみよう。S _ {ij}の各成分はコンプライアンス行列にて定義されているので、

\displaystyle
\begin{eqnarray}
D_{11} &=& \frac{S_{22}S_{33}-S_{23}S_{32}}{S} \\
&=& \frac{(1/E)(1/E)-(-\nu/E)(-\nu/E)}{S} \\
&=& \frac{ 1-\nu^2 / E^2 }{ 1 - 3\nu^2 - 2\nu^3 / E^3 } \\
&=& \frac{ (1+\nu)(1-\nu)E }{ (1+\nu)^2(1-2\nu) } \\
&=& \frac{ (1-\nu)E }{  (1+\nu)(1-2\nu) } 
\end{eqnarray}

の様に求めることが出来る。但し、Sは次のように計算した。

\displaystyle
\begin{eqnarray}
S &=& S_{11}S_{22}S_{33}-S_{11}S_{23}S_{32}+S_{12}S_{23}S_{31}-S_{12}S_{21}S_{33}+S_{13}S_{21}S_{32}-S_{13}S_{22}S_{31}\\
&=& \frac{1 - 3\nu^2 - 2\nu^3}{E^3} 
\end{eqnarray}

同様にして、他の成分についても求めると弾性係数行列は次のように書ける。

\displaystyle
\begin{eqnarray}
\boldsymbol{D} &=& \frac{ (1-\nu)E }{  (1+\nu)(1-2\nu) } 
 \begin{bmatrix}
   1 & \frac{\nu}{1-\nu} & \frac{\nu}{1-\nu} & 0 & 0 & 0 \\
   \frac{\nu}{1-\nu} & 1 & \frac{\nu}{1-\nu} & 0 & 0 & 0 \\
   \frac{\nu}{1-\nu} & \frac{\nu}{1-\nu} & 1 & 0 & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 &  \frac{1-2\nu}{2(1-\nu)} & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 &  \frac{1-2\nu}{2(1-\nu)} & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & 0 & \frac{1-2\nu}{2(1-\nu)} \\
 \end{bmatrix}
\end{eqnarray}

応力成分表記の一般化フック則の導出

さて、直接表現の応力成分表記の一般化フック則より、

\displaystyle
\boldsymbol{\sigma}  = \boldsymbol{D} \boldsymbol{\varepsilon}

であった。これを再度行列を用いて書き下すと次の様になる。

\displaystyle
\begin{eqnarray}
\left\{ \begin{matrix}
  \sigma_{11} \\
  \sigma_{22} \\
  \sigma_{33} \\
  \sigma_{12} \\
  \sigma_{23} \\
  \sigma_{13} \\
\end{matrix} \right\}
&=& 
\frac{ (1-\nu)E }{  (1+\nu)(1-2\nu) } 
 \begin{bmatrix}
   1 & \frac{\nu}{1-\nu} & \frac{\nu}{1-\nu} & 0 & 0 & 0 \\
   \frac{\nu}{1-\nu} & 1 & \frac{\nu}{1-\nu} & 0 & 0 & 0 \\
   \frac{\nu}{1-\nu} & \frac{\nu}{1-\nu} & 1 & 0 & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 &  \frac{1-2\nu}{2(1-\nu)} & 0 & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 &  \frac{1-2\nu}{2(1-\nu)} & 0 \\
  0 & 0 & 0 & 0 & 0 & \frac{1-2\nu}{2(1-\nu)} \\
 \end{bmatrix}
\left\{ \begin{matrix}
  \varepsilon_{11} \\
  \varepsilon_{22} \\
  \varepsilon_{33} \\
  \gamma_{12} \\
  \gamma_{23} \\
  \gamma_{13} \\
\end{matrix} \right\}
\end{eqnarray}

例えば、\sigma_{11}成分について書き下すと、

\displaystyle
\begin{eqnarray}
\sigma_{11} &=& \frac{ (1-\nu)E }{  (1+\nu)(1-2\nu) } \left\{ \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-\nu} \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-\nu} \varepsilon_{33}  \right\} \\
&=& \frac{ 2G(1-\nu) }{  1-2\nu } \left\{ \varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-\nu} \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-\nu} \varepsilon_{33}  \right\} \\
&=& 2G \left\{ \frac{1-\nu}{1-2\nu}\varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-2\nu} \varepsilon_{33}  \right\} \\
&=& 2G \left\{ \frac{(1-2\nu)+\nu}{1-2\nu}\varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-2\nu} \varepsilon_{33}  \right\} \\
&=& 2G \left\{ \varepsilon_{11}  + \frac{\nu}{1-2\nu}\varepsilon_{11} + \frac{\nu}{1-2\nu} \varepsilon_{22} + \frac{\nu}{1-2\nu} \varepsilon_{33}  \right\}\\
&=& 2G \left\{ \varepsilon_{11}  + \frac{\nu}{1-2\nu} (\varepsilon_{11} + \varepsilon_{22} +  \varepsilon_{33}) \right\} 
\end{eqnarray}

となり、一般化フック則の応力成分に対する表記が得られる。他の成分に対しても同様の操作をすればよい。